GAMELAN

A. Deskripsi Gamelan

                

        Gamelan iku mujudake piranti musik jawa padatan kanggo pangiring tembang. Tumrape wong urip, gamelan kena kanggo niteni wewatekane menungso. Karepe, bisa kanggo nodhi utawa nguji kepiye rasa pangrasane menungso mau nalika ngrasakake swarane gamelan. Gamelan uga bisa diarani gangsa yaiku tetabuhane musik jawa kang ricikane akeh kanggo ngiring lagu lagu utawa tembang-tembang jawa kang umume diarani gendhing.

Gamelan iku mujudake piranti musik Jawi padatan kanggo pangiring sekar. Tumrape wong urip, gamelan kena kanggo niteni wewatekane menungso. Karepe, saged kanggo nodhi utawa nguji kepiye raos pangrasane menungso kresa nalika ngrasakake swarane gamelan. Gamelan uga saged diarani gangsa nuwun inggihi adalem tetabuhane musik Jawi kang ricikane akeh kanggo ngiring sekar sekar utawa sekar-sekar Jawi kang umume diarani gendhing.

B. Ricikan utawa jeneng-jenenge gamelan iku udakara ana limalas werna, kayata :

√ bonang panerus.                     √ slenthem
√ bonang barung.                       √  gender panerus
√ kempul lan gong.                    √ gender barung
√ kenong.                                     √ demung
√saron panerus.                         √ gambang
√ kethuk lan kempyang.           √ rebab lan kendhang

C. Maca lan nanggepi teks eksposisi gamelan

Teks eksposisi iku sawijine karangan kang tujuwane nerangake utawa njelasake kedadeyan, kahanan, utawa swasana tinamtu supaya wong kang maca bisa mudheng lan ngerti kanthi cetha.

• Gamelan iku dumadi saka piranti werna-werna nanging tetel nyawiji.
• Larase gamelan dibedakake dadi rong werna, yaiku laras slendro lan laras pelog.
• Laras slendro nyakup titilaras 1,2,3,5,6.
• Laras pelog nyakup titilaras 1,2,3,4,5,6,7.


D. Mbedhah perangane teks eksposisi

Tuladha teks eksposisi ing ngarep bisa ditemokake titikane teks eksposisi. Titikane yaiku ana pambuka,isi,panutup. Tuladhane ing ngisor iki :

Pambuka  : "Gamelan iku dumadi saka piranti werna-werna nanging tetep nyawiji".

Isi          : "Sanajan cacahe akeh,nanging yen diunekake bareng bisa nuwuhake ras kang endah jalaran dilarasi kanthi premati lan ditata kanthi becik".

Panutup   : "Kabeh mau nuduhake menawa sanajan wujude werna-werna nanging ora ngilangi sipate kang nyawiji".

E. Nulis teks eksposisi

Nulis teks eksposisi iku ora angel watone manut pranatan utawa aturan kang gumathok. Pranatane kang gumathok yaiku ana pambuka, isi, lan panutupe.




Sumber : Buku Gegaran Nyinau Basa Jawa 3 Kelas XII SMA/SMK/MA